DE KERST-SPAR
Velen in de westerse wereld halen in december een boom in huis. Geen dennenboom maar een spar. Die heeft de vorm van een driehoek. Symbolisch voor de heilige drie-eenheid de Vader, de Zoon en de Heilige Geest? In Oekraïne hing men de spar veelal op zijn kop. Dat deed hen denken aan een kruis. In Oekraïne zijn er momenteel weinig sparren meer over. En evenmin huizen om ze in op te tuigen. Bij hen nu geen warmte en lichtjes, slechts bittere kou en duisternis. Daarmee vergeleken stelt ons huidig energie-probleem weinig voor. Kerstmis is een bijzondere feestdag voor Oekraïense vrouwen. Een dag waarop wonderen kunnen gebeuren. Hunkerend naar liefde, gezondheid en niet naar een raspoetin.
Het optuigen van een boom is al 2000 jaar oud. Heeft dus van oorsprong niets met Kerstmis te maken. De over het algemeen heidense Germanen deden dat in december als midwinterfeest. Zij hingen er appels in die de vruchtbaarheid in het nieuwe jaar moesten stimuleren. Onder de boom werden offers gelegd, tegenwoordig cadeaus, die de geesten gunstig moesten stemmen.
De Gallische Kelten waren bondgenoten van enkele Germaanse stammen in hun strijd tegen de Romeinen. Ook hun feestgedrag kwam overeen. Het midwinterfeest vond plaats op 21 december en heette ook wel het lichtfeest. Men ging van de langste nacht naar het licht, de lente, de vruchtbaarheid. Eigenlijk de basis voor de feeërieke versieringen heden ten dage. Je kunt stellen dat de Galliërs Asterix en Obelix aan de wieg, de kribbe, stonden van de huidige lampjes in de spar. En ook de exquise maaltijden die wij tegenwoordig verorberen zijn naar voorbeeld van hun everzwijn partijen. Alleen de bard Assurancetourix werd de mond gesnoerd. In hem zagen zij geen Frank Sinatra of Dean Martin.
Het Kerstfeest ontstond pas in de vierde eeuw na Christus. Het kan dus even duren voordat u en ik ge-eerd worden. In Rome hield men 25 december aan, in Jerusalem 6 januari.
De protestant gezinden koppelden in de 16e eeuw voor het eerst de versierde spar aan de geboorte van Jezus. Zij waren ook de eersten die de spar naar binnen haalden, in de zondagsscholen. Daardoor kon ook de armere medemens van de versierde boom genieten. De adel volgde sinds 1800 dit initiatief, zeer tegen de zin van het katholicisme. Voor Katholieken diende het Kerstfeest sober te zijn. Pas na de tweede Wereld Oorlog werd het versieren van een kerstboom binnenshuis gemeengoed.
Ik ben een Saksische Drenth, uit het veen getrokken in Valthermond, gemeente Odoorn. In het lintdorp geen spar te bekennen. Nog steeds een raadsel hoe mijn ouders er telkens in waren geslaagd er eentje te bemachtigen. Het versieren gebeurde bij ons thuis met echte kaarsen. Het ontsteken daarvan was een ceremonie en geschiedde niet dagelijks. Immers, je moest er bij blijven en onder de boom geen cadeaus, maar twee grote emmers water. De spar was niet geïmpregneerd. Alle huizen waarin wij gewoond hebben staan nog fier overeind, behalve dat in Valthermond.
Ik wens u op gepaste wijze een vrolijke Kerst. Met een mooie spar. Niet overdadig, maar wel met een ster. De ster van Bethlehem. Gelovend in wonderen ter ondersteuning van Oekraïne. Maar ook voor onze vice-voorzitter. Voor hen brand ik een echte kaars.
Henk Uildriks
